وحی و معجزه از منظر ابن رشد

ابن رشد وحی را از جانب خداوند تبارک و تعالی می داند که به واسطه ی موجود روحانی که در شریعت از آن به ملک تعبیر می شود به برگزیدگان خاص او إعطاء می گردد. برخی فلاسفه از این موجود روحانی به نام عقل فعّال یاد کرده اند. در نظر ابن رشد عقل و برهان نوعی وحی و الهام است و از اقسام کلام الهی به شمار می آید؛ چرا که کلام الهی بر عالمانی که وارثان پیامبراند، به واسطه ی براهین القا می شود که می تواند انسان را به برخی از مراتب کمال برساند. از دیدگاه ابن رشد مقصود شرایع تعلیم جمهور یا توده ی مردم است و در واقع برای خواص حکمت جایگزین شریعت است؛ بدین جهت که حکمت راه شناساندن سعادت را به برخی از مردم عقل گرا نشان می دهد. زیرا شرایع به افعالی امر می کنند و بر علومی تنبه می دهند که شبیه معارف و اعمالی که با تعلیم و حکمت درک می-شود، نیست. لذا فیلسوفان و خواص می توانند راه سعادت را از حکمت و نه از شریعت بگیرند و سعادت عوام جز از راه شریعت قابل وصول نیست. ابن رشد همه معجزات پیامبران را دلیل صدق نبوت و پیامبری آنان نمی داند، و معجزه را تنها در صورتی دلالت قطعی بر نبوت می داند که در علم و عمل (یعنی دستورات عملی و آموزه های نظری) معجزه باشد اما در غیر این موارد تنها شاهد و تقویت کننده ی نبوت خواهد بود. به دیگر سخن، ابن رشد به جز معجزه معرفتی و به تعبیر خودش معجزه اهلی که همان وحی و قرآن کریم باشد هیچ کدام را به طور مستقل شایسته اثبات نبوت نمی داند. ابن رشد معجزات را به «برّانی» و «مناسب» تقسیم می کند و معتقد است تصدیقی که از راه معجزه ی برّانی حاصل می شود، تنها طریق جمهور است، و حال آنکه تصدیق حاصل از قبیل معجزه ی مناسب میان جمهور مردم و عالمان مشترک است.